Thực phẩm hữu cơ – Xu hướng mới của những người sành sỏi

Ngày nay, thực phẩm hữu cơ đang dần chiếm ưu thế trong lòng người tiêu dùng, nhưng bạn có thực sự hiểu đúng về chúng?

Thực phẩm hữu cơ (Organic Food) là cái tên không còn quá xa lạ với người dân Việt Nam những năm trở lại đây. Xu hướng “sống xanh – sống sạch” đang không chỉ được áp dụng tại các đất nước phát triển mà còn dần được ưa chuộng tại khu vực Châu Á, điển hình là Việt Nam. Những thực phẩm sạch được trồng trọt tại các nông trại Organic luôn được người dân đánh giá cao và tin dùng. Vậy Nông trại Organic hay sản phẩm hữu cơ là gì và vì sao những “từ khoá” này lại trở nên đáng tin cậy đến thế?

CÂU CHUYỆN ĐÁNH TRÁO KHÁI NIỆM

Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng thực phẩm được sản xuất bằng phương pháp đạt “chuẩn” và được cấp giấy chứng nhận của các tổ chức nông nghiệp nghĩa là thực phẩm hữu cơ. Thế nhưng, tiêu chuẩn về thực phẩm hữu cơ vốn rất khác nhau tại các quốc gia trên thế giới. Thế nên, “chuẩn” chung cho hai từ “hữu cơ” vẫn còn là điều gây tranh cãi.

Nông nghiệp hữu cơ được mô tả là phương pháp nuôi trồng thúc đẩy cân bằng sinh thái và bảo tồn đa dạng sinh học; hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và phân bón tổng hợp; không xử lý bằng chiếu xạ, dung môi công nghiệp hoặc các chất phụ gia thực phẩm tổng hợp. Tuy vậy, các nhà nông học và nghiên cứu nông nghiệp bền vững cho rằng, dù không sử dụng hóa chất nhưng một số nông trại vẫn tổ chức trồng độc canh trên quy mô lớn, sử dụng bao phủ nilon (tất nhiên sẽ được thải ra môi trường sau đó), trồng trên giá thể hoặc thủy canh… Tất cả các hình thức trồng trọt trái với quy luật tự nhiên, về lâu về dài, đều để lại tác động tiêu cực đến đất đai, hệ vi sinh vật, nguồn nước và giống cây trồng. Vậy nên, nếu không thực sự hiểu về thực phẩm hữu cơ, chúng ta có thể đang tiếp tay cho quá trình làm mất cân bằng sinh thái, ở một mức độ tinh vi hơn.

Photographer: Thomas Barwick

Để làm rõ, hãy thử phân tích hai chữ “hữu cơ”. Hữu cơ (Organic) được dùng để chỉ vật thể có-sự-sống hoặc các mối quan hệ có tác động qua lại lẫn nhau và giúp cho nhau cùng tồn tại. Nếu hiểu đúng theo nghĩa này thì nông nghiệp hữu cơ không chỉ tạo ra thực phẩm để nuôi sống con người mà phải đảm bảo “sự sống” cho cả đất đai, môi trường và tất cả các yếu tố liên quan. Ngay cả bản thân thực phẩm cũng phải là thực phẩm sống – theo đúng bản chất của nó.

Nông trại hữu cơ không đơn thuần chỉ là một phương pháp nuôi trồng cây cối và chăm sóc vật nuôi không có sự can thiệp của thuốc trừ sâu, phân bón hoá học cũng như hormone tăng trưởng. Thêm vào đó, đây còn là một hệ thống toàn diện khi được thiết kế nhằm tối ưu hoá năng suất hệ sinh thái nông nghiệp, bao gồm các sinh vật, thực vật, vật nuôi và con người. Nói một cách đơn giản hơn, đây là mô hình nông trại lý tưởng khi tất cả các yếu tố kể trên đều được hình thành và phát triển trong điều kiện hoàn toàn tự nhiên, thuận theo quy luật tự nhiên.

Photographer: Thomas Barwick

TRỞ VỀ VỚI TỰ NHIÊN

Dĩ nhiên, đó không chỉ là những lời nói suông khi thị trường thực phẩm hữu cơ tại Canada ước tính thu về được trên 1,5 tỷ đô la vào năm 2008, trong khi tại Mỹ là 22,9 tỷ đô. Cùng với đó, các thực phẩm sạch khác như trái cây, thịt, trứng và sữa cũng được tiêu thụ với con số đáng kể. Trên toàn thế giới con số này cũng đạt được 63 tỷ đô la Mỹ vào năm 2012. Với sự tăng trưởng đáng kinh ngạc này, thực phẩm sạch đang từng bước giúp các nông dân có điều kiện phát triển diện tích trồng trọt, tăng độ phì cho đất cũng như đẩy lùi dịch bệnh, vốn là điều vô cùng đáng sợ.

Photographer: Morsa Images

Đáng ngạc nhiên hơn khi đây không chỉ là xu hướng nhận được sự ủng hộ từ người dân, mà hiện tượng thú vị này còn ảnh hưởng trực tiếp đến những người nông dân, đối tượng thực hiện quy trình chăm sóc và nuôi trồng. Trái với suy nghĩ “người nhà nông” sẽ chỉ bận tâm đến lợi nhuận riêng mà quên đi việc mình đang từng ngày đem đến nguồn thực phẩm quý giá cho mọi người, họ hoàn toàn cảm thấy bản thân phải có trách nhiệm không chỉ với người tiêu dùng, mà còn là đối với thiên nhiên cũng như sức khỏe của chính họ.

Photographer: Chris Gramly

Người dân Việt Nam hiện nay sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn hơn để có thể mua được những thực phẩm sạch, có nguồn gốc, xuất xứ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Sẽ có vô vàn gạch đầu dòng để trả lời cho câu hỏi “Vì sao lại chọn lựa thực phẩm hữu cơ?” khi giờ đây xung quanh chúng ta luôn đầy rẫy những thực phẩm không rõ nguồn gốc, kém vệ sinh và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Có một điều thú vị là, nông nghiệp hữu cơ vốn không quá cao siêu như chúng ta tưởng. Đó chính là hình thức canh tác mà ông bà ta đã thực hiện từ xưa. Tuy nhiên, sự bùng nổ của khoa học kỹ thuật trong hỗ trợ canh tác (mà điển hình là các loại phân bón, hóa chất, hóc-môn tăng trưởng, máy móc…), sự ra đời của cây trồng đột biến gen (GMO) và cách thức sử dụng không hợp lý (lạm dụng, ỷ lại) của nông dân đã dẫn đến một nền nông nghiệp biến chất, độc hại. Chính vì vậy mà trong thế kỷ 20, người ta quay trở lại với nền nông nghiệp cổ xưa và gọi chúng là “hữu cơ” để phân biệt với hình thức nông nghiệp phổ biến lúc bấy giờ.

Hiểu được tất cả những điều này, chúng ta sẽ tỉnh táo hơn trong việc lựa chọn thực phẩm hữu cơ dựa trên nguồn gốc và phương thức canh tác. Đừng để nhãn mác hay các tiêu chuẩn đánh lừa. Nếu bạn thực sự hướng đến một lối sống bền vững, thực sự muốn để dành cho con cái một thế giới tươi đẹp hơn thì đừng chỉ ăn vì bản thân mình. Hãy ăn “đúng”, vì nó còn ảnh hưởng đến cả hệ sinh thái mà chúng ta đang sống.

Hãy để thực phẩm hữu cơ trở thành một xu hướng có ích cho tất-cả-chúng-ta.